چکیده
تحقیق حاضر باعنوان بررسی عوامل و موانع بصیرت از منظر نهج‌البلاغه انجام‌گرفته است. در حقیقت، بصیرت، حاصل بررسی موشکافانه همه ابعاد یک مسئله و فراهم آوردن یک معرفت ویژه نسبت به آن، به‌منظور ارزیابی واقعی و ژرف آن مسئله می‌باشد؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌گونه تردید و تزلزلی در آن راه نیابد. بصیرت با این مفهوم عمیق در دیدگاه امام علی (علیه‌السلام) جایگاه رفیعی دارد. چرا که ارزش انسان، وابسته به معرفت و بصیرت اوست و ایمان، آنگاه برای فرد سودمند است که همراه نور بصیرت باشد. تحقیق پیش رو به صورت توصیفی _ تبیینی و به روش کتابخانه‌ای می‌باشد. این تحقیق در سه فصل گردآوری‌شده است. در مباحث مقدماتی به کلیات مسئله، مفهوم شناسی و پیش فهم ها پرداخته شده است. در عوامل فردی _ عبادی: ایمان، تقوا، یاد خدا، زهد، تلاوت قرآن، تعقل و خردورزی، دوراندیشی در امور، واقع‌نگری، آگاهی و افشاگری و در عوامل اجتماعی _ سیاسی: عبرت گرفتن، شناخت حقیقت ولایت زمانه، پیروی از ولی امر زمانه، پیمودن مسیر اهل بصیرت و داشتن فکر و تحلیل مسائل ارائه شده است. همچنین موانع اخلاقی بصیرت: آرزوهای بلند، لجاجت، جبن، غرور، عجب، تعصب، دنیازدگی، هواپرستی و نفاق و موانع اجتماعی _ سیاسی بصیرت: سکوت افراد ذی‌نفوذ در جریانات سیاسی، وابستگی‌ها و عشق‌های کاذب، توجه به شایعات و گفتارهای بی‌اساس، تأثیر اطرافیان در فکر و عمل، تفسیر به رأی و فتنه‌های اجتماعی نیز مطرح‌شده است. کسب بصیرت مستلزم حصول ملکاتی است که در لایه‌های عمیق وجود انسان و جامعه او رسوخ کرده باشد تا اندیشه انسان محصور در حسیات و ماده نباشد، بلکه از آن فراتر رود و ماوراء ماده را بنگرد و حقیقت آن را درک کند تا در ظلمات فتنه‌ها و شبهات، حق را از باطل تمییز دهد.
کلیدواژه: بصیرت، عوامل، موانع، نهج‌البلاغه، امام علی (علیه‌السلام).
*نسخه کامل تحقیق، در معاونت پژوهش مدرسه علمیه فاطمیه سلام الله علیها کاشان موجود است*